Keltska boginja - Dea Matrona

Dea Matrona

U keltskoj mitologiji, Dea Matrona (Božanska Majka Boginja) beaše najuzvišenija boginja kontinentalnih Kelta. Poznata je još pod imenima Modron, Matres, Matrones, Matera (Ma – Terra: Majka Zemlja). Gali su je slavili kao boginju zaštitnicu reka, što nas dovodi do još jednog njenog epiteta poznatog kod ostrvskih kelta, a to je Danu, Dana, Danona (Danona – Matrona), Dunav. Kelti su upoznavši se sa ovim kultom od strane starosedelace evrope, te stare narode nazvali Tuata de Danan – Narod Boginje Dane (Darod Dunava).

U mnogim delovima evrope je bila obožavana kao trostruka boginja, i na osnovu toga zvali su je Deae Matres (Deae Matronaes), sa širokim dijapazonom epiteta koji su joj se pripisivali. Od istoka ka zapadu ova trostruka priroda bila je poznata širom evrope, i to ne samo kod kelta i drugio narodi su je štovali pod različitim imenima: Fates, Norne, Furie, Hekata...

Galski teonim Matr-on-a u bukvalnom prevodu znači „Velika Majka“. U vels su je nayivali Modron, što je najverovatnije prototip Morigan odnosno Morgane u kasnijoj Arturijanskoj legendi. Epiteti morigan skoro u potpunosti odgovaraju Tračanskoj Bendis – Hekati, odnosno Slovenskoj Mori. Legenda se odnosi više na njenog sina Mabona odnosno Maponosa, koji u srednjem veku postaje Mordred. U nekim interpretacijama jasno se vidi njena povezanost sa kultom žetve i plodnosti šti je skoro u potpunosti postavlja lice u lice sa Kibelom i Danu.

Matres („Majke“, „Matrone“ - Dadilje) ili Matere su bile boginje koje su se pojavljivanje u grupi od tri, i poštovane su među keltima, ali kasnije beahu prihvaćene i od strane Rimljana. Njihov kult bio je posebno omiljen kod Rimskih legionara. Na spomenicima bile su prikazivane kao tri žene, ređe dve ili jedna, sa rogom izobilja, korpom sa plodovima i detetom na grudima. Matere personifikuju ideju materinstva i sveoštu životnu snagu prirode, a njihov kult je povezivan sa mnogim rekama i izvorima (što nas opet vraća na najveću Evropsku reku Dunav). Zbog najranije povezanosti ovih božanstava sa Fatama ili Suđajama, verovalo se da ove boginje upravo određuju sudbinu pojedinca ili čitavog naroda. Kult Matere predstavlja utrostručenu prirodu Velike Majke. Na osnovu nekih natpisa i ostataka kulta kod Viminacijuma, veruje se da je baš u blizini tog antičkog grada nekada bio hram Matera.

Dana ili Danu bila je majka Boginja u Irskoj mitologiji (poznata kao majka naroda Tuata de Dana), u suštini narod koji je naseljavao evropu pre dolaska indoevropljana, i samim tim prvih kelta koji su po svemu sudeći preuzeli religiju starosedelaca. Mnogi lingvisti msatraju da je Danu teonim proto-indo-evropskog porekla, i smatra se da je ime povezano sa boginjom vode, odnosno reke. Danu je takodje boginja koja se pojavljuje u Rigvedi kao boginja voda, a u Avesti u suštini i predstavlja reku. Nosioci njenog imena su svakako reke Dnjepr i Danubius (Dunav). Kraća forma ove istočnjačke boginje je i reč Da. Ovaj izraz je preživeo u grčkoj boginji Dametri (Demetra – „Majka Da“) koja je bila povezivana sa vodom više puta. U proto-indo-evropskom jeziku danu znači reka. Da je takođe slovenska potvrdna rečca. Irske forme njenog imena su Danu, Danain, Danann. Irska Danu nije identična sa onom Rigvedskom Danu, već pre sa proto-keltskom Danonom koja sadrži sufiks on, koji se kojavljuje još i kod Matrona, Katona (Kotys – tračansko ime Kibele), Kanona (Kan – protokeltko ime za Majku – Bal Kan – Velika Majka).

Još jedna keltska boginja, kontinentalnog porekla, koja odgovara ovom kultu je Belisima. Belisima, Bela, beaše žena boga Belunosa (Belboga), i bila je poštovana kao boginja reka, vatre, zanata i svetlosti, čije epitete možemo povezati sa boginjom Hekatom – Artemidom. Najverovatnije da su je u britaniji poštovali kao trostruku boginju vatre Brigit. Predpostavlja se da ovo ime nije originalno već da je derivat latinske reči Bella – Lepa, a često se pojavljuju imena ove boginje kao Belisame, Belisama, Balsamae, Bal (Snažna, Jaka, Velika).

Arhaični kult, odnosno inspiracija Bardova, poziva ovu boginju imenom „Bela Boginja“. Bela Boginja postaje epitet i Danu, i Morrigan, njen lik se još jednom predstavlja u liku boginje plodnosti Sheila na Gig, čiji se simboli mogu videti na katedralama širom evrope, ali svakako najstariji prikaz je onaj iz lepenskog vira.

Svi epiteti koje smo nabrojali svakako ukazuju na njeno Balkansko poreklo, njenu povezanost sa Kibelom i Hekatom, kao i starost njenog kulta. Sveto trojstvo antičke evrope, zasigurno predstavljaju boginje koje su neki narodi zvali Kibela i Hekata, ali ostaje još pitanje ko je ona treća boginja. Hekatinu trojnost čine Hekata u podzemlju, Artemida na zemlji i Selena na nebu. U drugim mitovima koji su još bliži govori se o boginji majci Demetri, kraljici podzemnog sveta Persefoni i njenoj sestri, boginji svetlosti Despioni. Kod tračana poznate su boginje Kotis i Bendis (Kibela i Hekata), ko je onda treća boginja u trojstvu, ostaje nam da uđemo dublje u istraživanje, svakako znamo da ona postoji. Kult Dea Matrone dokazuje poštovanje najstarijeg kulta u evropi, poreklom iz srca Balkana.

- Nastavak ovog teksta biće uskoro publikovan. Iz sadržaja nastavka:

Matrona Materia

Artio – Artemis

Nemetona – Nemorensis

Sirona – Serbona

Epona

Gracie

Morrigan – Morgana (Arturijanske Legende i Balkan)

Zvezda Danica i Mora

Majka Mitre

Majka sa Detetom – Svetice: Vera, Nada, Ljubav

-Marco Nektan -